Άσε με να κάνω λάθος και μια επανάσταση τώρα που είμαι πολύ μικρός!

Άσε με να κάνω λάθος και μια επανάσταση τώρα που είμαι πολύ μικρός!

Ήθελα να μιλήσω για τη σημασία του λάθους, γιατί συνδέεται με την συναισθηματική ανάπτυξη, με την αναζήτηση της αλήθειας και με την αλλαγή του κόσμου. Από το λάθος μαθαίνουμε πως να μαθαίνουμε, αγαπάμε τον εαυτό μας, ανακαλύπτουμε τι χρειαζόμαστε και τι όχι.

Αυτό όμως που μαθαίνουμε, τον καιρό που χτίζουμε την αντίληψη μας (0-4 ετών)  είναι ότι πρέπει να κάνουμε το «σωστό». Το λάθος είναι απαγορευτικό, κατακρίνεται και αυτός που το πράττει ενοχοποιείται από αυτόν που το ανακαλύπτει. Μαμά και δασκάλα/ος είναι τα βασικά πρόσωπα που κατέχουν την απόλυτη αλήθεια, ξέρουν το σωστό.

Η περίοδος της ζωής που δεχόμαστε τις περισσότερες διορθώσεις και υποδείξεις«για να μάθουμε», είναι η προσχολική. Δηλαδή, τότε που οικοδομείται ο τρόπος αντίληψης του εαυτού κόσμου. Και τότε, είναι η μοναδική περίοδος της ζωής του κάθε ανθρώπου που η αντίληψή για τον κόσμο είναι απόλυτα προσωπική, χωρίς αντικειμενικό κριτήριο ή κοινή λογική. Είναι παράδοξη. Από 10 μηνών έως 5 ετών, περίπου, βιώνεται η εξαιρετικά πολύτιμη φυσικότητα του φανταστικού, όσο βέβαια επιτρέπεται από γονείς και παιδαγωγούς προσχολικής ηλικίας.

Το βίωμα αυτό είναι πολύτιμο, γιατί επιτρέπει στον άνθρωπο να συνδυάζει τα πράγματα γύρω του συνθέτοντας μια νέα πραγματικότητα. Δηλαδή, το παιδί δημιουργεί. Μπορεί ένα κομμάτι χαρτί να γίνει από σπίτι μέχρι φακές ή διαστημόπλοιο. Αν η σοφή δασκάλα εξηγήσει γλυκά ότι αυτό είναι ένα χαρτί που γράφουμε, τότε βάζει το λιθαράκι της ώστε το παιδί να μην φαντάζεται, να μη δημιουργεί, αλλά να ακολουθεί και να αναπαράγει τα παραδοσικά μοντέλα.

Ευτυχώς όμως που τα περισσότερα παιδιά δεν ακούνε τίποτα και κάνουν τα δικά τους. Ειδικά από 0-3 ετών παίζουν με λάθος πράγματα και λάθος τρόπους.

Κλασικός διάλογος:

-Δεν παίζει ούτε με ένα παιχνίδι! –Και με τι παίζει; -Με τα πράγματα του σπιτιού.

Ναι!! Γιατί αναζητά από το πρωί μέχρι το βράδυ τη λειτουργία του κόσμου γύρω και δείχνει διαρκώς την ανάγκη του να τον εξερευνήσει και να βγάλει τα συμπεράσματά του. Κάθε μέρα ο άνθρωπος από 0-3 κάνει μια επανάσταση, αφού δίνει δικά του νοήματα στα πράγματα και στις έννοιες, τα βιώνει και αναζητά τρόπους να τα διαδώσει και να τα καθιερώσει. Και όλα αυτά είναι λάθος. Συμπεράσματα, λογική και τρόποι λάθος βάσει των μαθηματικών, της φυσικής, της γραμματικής και του savoir vivre.

Aν δώσουμε όμως χώρο και χρόνο , ως γονείς, σε αυτά τα λάθη και κυρίως αν, ως εκπαιδευτικοί τα αξιοποιήσουμε τότε χτίζουμε την ιδέα ότι πρωταρχική σημασία και αξία έχει η προσωπική δημιουργία, το συναίσθημα, η νόηση του καθενός. Και οι ανθρώποι που πιστεύουν στον εαυτό τους, μαθαίνουν να τον αγαπούν και να τον κάνουν ευτυχισμένο και να αγαπούν ό,τι κάνουν και συνεπώς να το κάνουν καλά, να διεκδικούν την αλήθεια τους και να αλλάζουν ότι τους ενοχλεί. Να επαναστατούν!!!

Άπειρα τα οφέλη, ειδικά σήμερα, ειδικά στην Ελλάδα!

Έφτασε η ώρα να καταλάβουμε ότι κανένας σχεδιαστής παιχνιδιών, ειδικά προσχολικής ηλικίας δεν μπορεί να φτιάξει το καλύτερο παιχνίδι. Το καλυτερο παιχνίδι το φτιάχνει κάθε παιδί μόνο το. Παίρνει ένα πράγμα που βρίσκει μπροστά του και το ενδιαφέρει και το κάνει παιχνίδι.

Είναι σίγουρα η καταλληλοτερη στιγμή να αφήσουμε τα παιδιά να φτιάχνουν τα παιχνίδια τους, να χρησιμοποιούν με λάθος τρόπο τα πράγματα γύρω τους, να έχουν το κατάλληλο περιβάλλον ώστε να κάνουν πολλά λάθη δημιουργώντας νέους κόσμους που κανένας μας δεν μπορεί να φανταστεί παρά μόνο τα ίδια.

Γιατί, ειδικά στη χώρα μας , η παραδοσιακή, συστηματική αγωγή και εκπαίδευση κάθε άλλο παρά ενθαρρύννει τη μοναδικότητα της αντίληψης του παιδιού. Μέσα στο πλαίσιο βάζουμε το χρώμα, ενώνουμε τελίτσες και γραμμούλες για να φτιάξουμε γράμματα, ασχολούμαστε όλοι ταυτόχρονα με το ίδιο πράμμα, σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, θαρρείς κι έχουν όλοι τις ίδιες ορέξεις.

Κατά τη διάρκεια των 20 ετών που δούλεψα σε παιδικούς σταθμούς, μικρά και μεγάλα σχολεία, σταδιακά ανακάλυπτα ότι βασική συνθήκη της δημιουργικότητας και της εκ νέου δημιουργίας είναι η η διαφύλαξη, η προβολή και η σημασία του μοναδικού τρόπου που σκέφτεται ο κάθε άνθρωπος.

Δεν υπάρχει λάθος και σωστό, όταν κάποιος φτιάχνει κάτι νέο και κυρίως δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να κάνει υποδείξεις.

Η ευθύνη του γονιού και του δασκάλου δεν είναι να διδάξει την αλήθεια και το σωστό, αλλά να δημιουργεί διαρκώς τις συνθήκες αναζήτησης του.

Ξέρω ότι χρειάζομαι χρόνο πολύ για να περιγράψω τη διασύνδεση μεταξύ μια κατσαρόλας που γίνεται από καπέλο μέχρι μπανιέρα και της κοινωνικής-πολιτικής-πολιτισμικής –τα πάντα όλα- επανάστασης –αλλαγής που όλοι συζητάμε και προσμένουμε.

Και κυρίως να μεταδώσω τη σημασία αυτής της διασύνδεσης. Θα το κάνω όμως.

Μαρία Παυλοπούλου

Ειδικός δημιουργικής εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας -Υπέυθυνη σχεδιασμού εκπαιδευτικού και ψυχαγωγικού προγράμματος του «Παίζω –Γελώ»